Wat is sterilisatie?

Sterilisatie is het proces waarbij micro-organismen worden verwijderd, inclusief de meest resistente bacteriën en sporen.

Waarom sterilisatie moeilijk te controleren is

Het is moeilijk te verifieren of alle micro-organismen volledig zijn verwijderd. Hoewel veel chemische middelen, zowel organische als anorganische, micro-organismen kunnen doden, zijn ze niet altijd volledig effectief en kunnen ze ongewenste of giftige residuen achterlaten.

De beperkingen van stralingsmethoden

Ultraviolet- en ioniserende straling zijn eveneens effectieve biociden. Ze verstoren en/of veranderen DNA waardoor celdeling wordt verhinderd. Ultraviolette straling bereikt echter niet hetzelfde niveau van effectiviteit of validatiegemak als sterilisatie door middel van vochtige warmte. Wanneer absolute steriliteit vereist is, vertrouwen wetenschappers tegenwoordig, net als in het verleden, op stoom.

Hoe stoom micro-organismen vernietigt

Micro-organismen worden over het algemeen actiever naarmate de omgevingstemperatuur toeneemt. De meesten worden vernietigd bij temperaturen boven 80°C. Prionen hebben echter aanzienlijk hogere temperaturen en langere blootstellingstijden nodig om vernietigd te worden. Tijdens stoomsterilisatie condenseren stoommoleculen op de koelere oppervlakken van micro-organismen, waarbij ongeveer 2500 joules per gram stoom vrijkomen. 

Dit proces zorgt voor een efficiënte warmteoverdracht, waardoor micro-organismen de temperatuur bereiken waarbij ze vernietigd worden. Andere verwarmingsmethoden, zoals droge hete lucht, zijn veel minder effectief vanwege de lagere warmteoverdracht die micro-organismen kunnen isoleren en beschermen.

Voor maximale effectiviteit moet de stoom verzadigd zijn. Deze toestand, samen met de temperatuur en druk van de stoom, kan eenvoudig worden gecontroleerd, waardoor het duidelijk is dat alles steriel is. Door gebruik te maken van stoomsterilisatietechnieken kan een hoog niveau van steriliteit worden gegarandeerd, wat verklaart waarom de autoclave, nog steeds het meest gebruikte apparaat is in laboratoria en ziekenhuizen.